Financiering

De paragraaf Financiering is op grond van de Wet FIDO (Financiering Decentrale Overheden) en het BBV (Besluit Begroting en Verantwoording) een verplicht onderdeel van de jaarrekening. De paragraaf is een weergave van de wijze waarop de financieringsfunctie (het stelsel van leningen, beleggingen en garanties) binnen de gemeente is ingericht.

De uitvoering van de treasury vindt zijn weerslag in deze paragraaf. Treasury is een proces binnen een organisatie dat tot doel heeft het financieringsmanagement en het cashmanagement te optimaliseren, en te waarborgen dat het bedrijf aan zijn verplichtingen tegenover schuldeisers kan voldoen. Het treasurybeleid wordt gevoerd vanuit de door de raad vastgestelde financiële verordening, het treasurystatuut en op onderdelen door wetgeving van de centrale overheid.

De financieringspositie per het einde van een jaar wordt gevonden door de boekwaarde van de investeringen en uitgezette leningen af te zetten tegen de beschikbare financieringsmiddelen in het eigen vermogen, zoals de reserves, en in het vreemd vermogen, zoals de opgenomen geldleningen en de voorzieningen. Bij een positieve financieringspositie zijn er dus meer financieringsmiddelen dan er feitelijk behoefte aan is dat jaar.

Financieringspositie 2022-2023 (bedragen x € 1 mln)
	Berekening	Rekening 2022	Begroting 2023	Rekening 2023
Vaste activa
Materieel en immaterieel	a	66,4	74,4	63,5
Financieel	b	12,7	18,0	16,8
Onderhanden werk	c	-0,2	-1,1	-0,2
Totaal	d=a+b+c	78,9	91,3	80,1
Financieringsmiddelen
Opgenomen leningen	e	37,8	36,7	36,3
Voorzieningen	f	24,7	24,4	25,6
Reserves	g	26,1	26,7	30,3
Bedrijfsresultaat	h	4,3	0,2	2,5
Totaal	j=e+f+g+h	92,9	78,0	94,7
Financieringspositie per jaarultimo	j-d	14,0	-3,3	14,6

De financieringspositie per ultimo 2023 wijkt fors af van de begrote (17,7 mln.). Dit is voornamelijk veroorzaakt door een lagere boekwaarde van de activa als gevolg van het uitstellen van geplande investeringen (10,9 mln.). Ook de hogere stand van de reserves (4,3 mln.) en het hogere bedrijfsresultaat over 2023 (2,4 mln.) zijn een bepalende factor.

Financieringsresultaat 2022-2023 (bedragen × € 1 mln)
	Berekening	Rekening 2022	Begroting 2023	Rekening 2023
Toegerekende rente aan investeringen	k	0,4	0,3	0.3
Ontvangen rente van geldleningen	l	0,2	0,2	0,7
Totaal	m=k+l	0,6	0,5	1
Betaalde rente van geldleningen	n	0,4	0,5	0,4
Betaalde rente kasgeld (kort geld)	o	0	0,1	0
Ontvangen rente	p	0,2	0.2	0
Totaal	q=n+o+p	0,6	0,8	0,4
Berekend financieringsresultaat	r=m-q	0	-0.3	0,6

Het financieringsresultaat is het feitelijk resultaat van het taakveld Treasury, ofwel de dekking van de rentelasten. Over 2023 is een hoger bedrag aan renteresultaat gerealiseerd dan begroot (0,9 mln). Ook dit is het gevolg van uitstel van geplande investeringen waardoor over het gehele jaar een aanzienlijk liquiditeitenoverschot is ontstaan. Door de oplopende rente op het tegoed in het schatkistbankieren is een forse renteopbrengst gerealiseerd.

De Wet FIDO beoogt decentrale overheden een kader te geven om renterisico op leningen zo beperkt mogelijk te houden. Renterisico ontstaat door wijzigingen in rentepercentages van opgenomen leningen en kasgeldleningen. Er zijn twee verplichte richtlijnen in de Wet FIDO om de renterisico’s te bewaken en beheersen: de kasgeldlimiet voor korte financiering en de renterisiconorm voor lange financiering.

Kasgeldlimiet

De kasgeldlimiet stelt een grens aan het bedrag dat met kort geld (korter dan één jaar) mag worden gefinancierd. Dit is een door de overheid vastgesteld percentage (momenteel 8,5 %) van de begrote lasten per jaar. Indien de gemiddelde korte financiering de limiet structureel overschrijdt zal er geconsolideerd moeten worden door middel van het afsluiten van een lange financiering. Uit de tabel hieronder blijkt dat IJsselstein de kasgeldlimiet niet heeft overschreden. 

Berekening over/onderschrijding toegestane kasgeldlimiet 2023
Totaal uitgaven primitieve begroting (xmln euro):	92,6
Kasgeldlimiet 8,5%	7,9

Berekening Over/onderschrijding kasgeldlimiet 2023

Kasgeldlimiet 8,5%
Over/onderschrijding kasgeldlimiet 2023
Bedragen x 1 mln €	1e kwartaal	2e kwartaal	3e kwartaal	4e kwartaal
Gemiddeld saldo opgenomen korte leningen (c)	0	0	0	0
Kasgeldlimiet (d)	7,9	7,9	7,9	7,9
Ruimte (e = d-c)	7,9	7,9	7,9	7,9

Renterisiconorm

Ook voor renterisico’s in de lange financiering is in de Wet FIDO een norm gesteld. Deze norm, de renterisiconorm, bedraagt 20% van de stand van de vaste schuld per 1 januari. De vaste schuld is hierbij gedefinieerd als de opgenomen leningen met een rentetypische looptijd groter of gelijk aan 1 jaar. Met andere woorden: de Wet FIDO acht het renterisico aanvaardbaar indien in een bepaald jaar niet meer dan 20% van per 1 januari geldende restschuld van opgenomen leningen aan renteaanpassing onderhevig is. In het volgende overzicht staat de ruimte in de renterisiconorm in 2023 vermeld.

Renterisico 2023 (bedragen x € 1 mln)
	Berekening	2022,0
Renteherziening vaste schuld og	a	0,0
Renteherziening vaste schuld ug	b	0,0
Netto renteherziening	c=a-b	0,0
Nieuw aangetrokken schuld	d	0,0
Nieuw verstrekte leningen	e	0,0
Netto nieuwe schuld	f=d-e	0,0
Betaalde aflossingen	g	1,5
Herfinanciering	h=laagste f of g	0,0
Renterisico	i=c+h	0,0

De vaste schuld per 1 januari 2023 bedroeg € 35,9, miljoen, 20 % hiervan mag aan renteaanpassing onderhevig zijn. Dit is € 7,8 miljoen. Met het in de tabel aangegeven renterisico van € 0 is IJsselstein ruim binnen de vastgestelde norm gebleven.

Leningen opgenomen gelden

Het saldo van de opgenomen geldleningen bedraagt aan het einde van het boekjaar 2023 € 35,9 mln. Ongeveer een derde deel hiervan heeft betrekking op leningen die in het verleden zijn opgenomen om, met een rente-opslag, door te lenen aan Cazas Wonen. Sinds Cazas Wonen zich voor haar financiering kan wenden tot het Waarborgfonds Sociale Woningbouw wordt dit gedeelte van de leningenportefeuille afgebouwd. De overige leningen zijn ten behoeve van de eigen financiering. De volgende tabel geeft inzicht in de omvang van en mutaties in de leningenportefeuille gedurende 2023.

Mutaties in leningenportefeuille opgenomen gelden 2023 (bedragen x € 1 mln.)
	Bedrag	Saldo	Gemiddelde rente
T.b.v. Cazas Wonen per 1 januari	11,4		0,7%
T.b.v. eigen financiering per 1 januari	26,0		1,3%
Totaal		37,4	1,1%
Aflossingen door Cazas Wonen	0,0
Eigen aflossingen	1,5
Totaal		1,50
T.b.v. Cazas Wonen per 31 december	11,4		0,7%
T.b.v. eigen financiering per 31 december	24,5		1,2%
Totaal		3,59	1,1%

Leningen uitgezette gelden

Naast de geldleningen aan Cazas Wonen lopen er nog enkele leningen die in het verleden door IJsselstein vanuit haar publieke taak zijn verstrekt aan verenigingen, scholen en stichtingen. Ook hiervoor (m.u.v. de startersleningen) geldt dat dit al een aantal jaren niet meer gebeurt en de portefeuille wordt afgebouwd.

Mutaties in leningenportefeuille uitgezette gelden 2023 (bedragen x € 1 mln.)
	Bedrag	Saldo	Gemiddelde rente
Saldo Cazas Wonen per 1 januari	11,4		0,70%
Saldo overige per 1 januari	1,2		1,60%
Totaal		12,6
Aflossingen door Cazas Wonen	0
Aflossingen overige	0,1
Totaal		0,1
Saldo Cazas Wonen per 31 december	11,4		0,70%
Saldo overige per 31 december	1,1		1,50%
Totaal		12,5

Om een inzicht te verschaffen in de risico’s die de gemeente loopt ten aanzien van uitgeleende gelden staat in de volgende tabel een verdeling van de leningen u/g naar risicogroep vermeld. Het beleid ten aanzien van het verstrekken van leningen is in hoge mate gericht op het afbouwen van de huidige leningenportefeuille en er worden geen nieuwe leningen meer verstrekt.

Samenstelling leningen u/g naar beleidsterrein in 2023 (bedragen x € 1.000)
Beleidsterrein	Saldo 1-1-2023	Saldo 31-12-2023	% van het totaal
Volkshuisvesting	11,4	11,4	99
Sport	0,6	0,6	<1
Onderwijs	0,5	0,5	<1

In het kader van de publieke taak waarborgt de gemeente in sommige gevallen leningen voor investeringen die passen binnen de doelstellingen van de begroting. Het beleid ten aanzien van verstrekken van een garantie is vastgelegd in de Financiële Verordening en het Treasurystatuut en houdt in dat deze slechts in uitzonderlijke gevallen wordt afgegeven. De portefeuille van de gegarandeerde leningen bedraagt per 31-12-2023 ongeveer € 65 mln. Dit bedrag is inclusief ê 53 mln. waarvoor de gemeente indirect garant staat voor leningen van de woningcorporatie afgesloten via het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW).